اطلاعات جامع انواع بارش شهابی و بهترین مکان برای دیدن آنها
مطالبی که در این صفحه میخوانید :
شهاب چیست؟
بارش‌شهابی چیست؟
بارش‌های شهابی چه زمانی رخ می‌دهند؟
آهنگ بارش سرسویی-ZHR
در طول سال کدام بارش‌های شهابی را درپیش داریم؟
بارش‌های شهابی را کجا و چه‌زمانی رصد کنیم؟
برای رصد بارش‌ها به چه ابزارهایی نیاز داریم؟
شهاب چیست؟
شهاب‌ها اجرام جامد آسمانی هستند که با ورود به جو زمین، دراثر اصطکاک با اتم‌های جو زمین، گرم می‌شوند. در نتیجه این گرما، ذرات تشکیل دهنده آنها یونیده شده و اتم‌های آن الکترون‌های خود را از دست می‌دهند. پس از بازترکیب اتم‌ها با الکترون‌های آزاد، الکترون‌ها برای رسیدن به وضعیت پایدار، انرژی خود را به شکل تابش‌های الکترومغناطیسی نشر می‌کنند که در اثر آن، ردی نورانی برای چندثانیه درآسمان دیده می‌شود.برخلاف باورعموم، بخش اعظم شهاب‌ها بزرگ‌تر از دانه شن نیستند و حداکثر به اندازه یک ریگ‌اند.
هرگاه دهانه یک دوربین عکاسی را در یک محل تاریک به مدت چندین ساعت گشوده نگه داریم، علاوه بر رد ستارگان که ناشی از چرخش زمین است، خطوط روشنی را نیز که شهاب‌ها به‌وجود می‌آورند، می‌توان ثبت کرد.
بارش شهابی چیست ؟
بارش شهابی یکی از پدیده های معروف آسمان است که همواره مورد توجه عموم مردم قرار داشته است.اما دقیقا در بارش شهابی چه اتفاقی در آسمان رخ می دهد؟در فضای بین سیارات منظومه شمسی هزاران خرده سنگ سرگردان وجود دارد که به این خرده سنگ ها شهابواره می گوییم. بسیاری از شهابواره های قطعات جداشده و یا باقی مانده از دنباله دار ها هستند که در مدار دنباله دار باقی می مانند و زمین هر سال از بین این قطعات عبور می کند. در چنین حالتی در طول چند روز تعداد بسیار زیاد شهابواره در اثر گرانش زمین به سمت زمین جذب می شوند و پس از ورود به جو زمین در اثر اصطکاک با مولکول های هوا می سوزند و شعله ور می شوند و در طول مدتی که در حال سقوط در جو زمین هستند به مدت چند ثانیه در آسمان می درخشند که به آن ها شهاب می گویند.عموماً شهاب ها به دلیل اندازه کوچکی که دارند به طول کامل در جو زمین می سوزند و خاکستر می شوند و چیزی از آنها باقی نمی ماند که به زمین برخورد کند.
کره زمین هر سال در اواخر تیر ماه تا اوایل شهریور وارد منطقه ای از مدارش می شود که ذرات به جا مانده از دنباله دار سوییفت- تاتل نیز در همان منطقه قرار گرفته اند و در روزهای ۲۱ و ۲۲ مرداد دقیقا به مرکز توده ذرات بجا مانده از این دنباله دار می رسد و هزاران قطعه سنگ سرگردان به سمت زمین سقوط می کنند و نتیجه این سقوط را ما به صورت بارش شهاب ها در آسمان شب مشاهده می کنیم. متاسفانه در شهرها به دلیل وجود آلودگی نوری، بسیاری از شهاب ها مشاهده نمی شوند زیرا شدت درخشان شدن آنها به اندازه ای نیست که بتوانید در هیاهو و آلودگی نوری شهرها مشاهده کنید، اما اگر در روزهای قبل و بعد از ۲۲ مرداد به مناطق تاریک سفر کنید و چند ساعت در زیر آسمان پرستاره و تاریک نظاره گر طبیعت شب باشید، لحظات فوق العاده زیبایی را تجربه خواهید کرد. پیش بینی ها حاکی از آن است که در روزهای منتهی به ۲۱ و ۲۲ مرداد در هر ساعت بتوانیم چیزی در حدود ۸۰ شهاب را مشاهده کنیم که این عدد در شب ۲۲ مرداد به ۱۱۰ شهاب در ساعت خواهد رسید.متاسفانه امسال ۲۲ مرداد روز دوشنبه است و در میان هفته قرار گرفته است و برای بسیاری از دوستان امکان سفر به مناطق تاریک میسر نیست، اما ۱۸ مرداد روز پایانی هفته است و به دلیلی نزدیک بودن به نقطه اوج بارش می توان تا ۸۰ شهاب درساعت را مشاهده کرد، دقت کنید ۸۰ شهاب در ساعت یعنی به طور متوسط هر ۴۵ ثانیه یک شهاب از بالای سر شما عبور خواهد کرد!! پس اگر تاکنون تجربه رصد بارش شهابی را نداشته اید، این فرصت را از دست ندهید و با ما در کمپ به نظاره این سقوط بی نظیر تکه سنگ های سرگردان منظومه شمسی بنشینیم ??
بارش‌های شهابی چه زمانی رخ می‌دهند؟
گاهی دنباله‌دارها در مدار خود، متلاشی می‌شوند و خرده‌ریزهای بازمانده آنها در مدار باقی می‌ماند. هرگاه زمین درطی حرکت انتقالی خود به دور خورشید، به محل تلاقی مدار خود با مدار دنباله‌دار برسد، با ورود باقی‌مانده‌های دنباله‌دار به جو زمین درطی چندین‌روز، پدیده بارش‌شهابی رخ می‌دهد.
آهنگ بارش سرسویی-ZHR
این عدد، نشان دهنده کمیتی از تعداد بارش‌های ثبت شده است. بدین منظور، هنگامی که کانون بارش در بالای سر ناظر قرار دارد، تعداد بارش‌ها را در طی یک ساعت ثبت می‌کنند.
در طول سال کدام بارش‌های شهابی را درپیش داریم؟
محل کانون بارش‌های شهابی، بسته به تاریخ وقوع تغییر می‌کند و هربار کانون بارش، در محدوده یک صورت فلکی قرار می‌گیرد. بارش‌های شهابی، با صورت فلکی که کانون بارش درآن قرار دارد، نامگذاری می‌شوند.
| تاریخ تقریبی وقوع | نام بارش‌شهابی | دنباله‌دار منشا |
| ۱۱-۱۴ دی | ربعی | – |
| ۳۰فروردین تا ۳اردیبهشت | شلیاقی | 1861I |
| ۱۱-۱۶ اردیبهشت | دلوی | هالی |
| ۴-۹ امرداد | دلتادلوی | – |
| ۱۹-۲۳ امرداد | برساووشی | 1861ΙΙ |
| ۱۷-۱۹ مهر | تنینی | ژاکوبینی-زینر |
| ۲۶-۳۱ مهر | جباری | هالی |
| ۱۰-۲۴ آبان | ثوری | اِنکه |
| ۲۳-۲۷ آبان | اسدی | 1866I |
| ۱۹-۲۵ آذر | جوزایی | – |
| ۳۰آذر تا ۲دی | دبّی | تاتل |
بارش شهابی های مهم سال:
در طول سال دو بارش شهابی مهم رخ می دهد.
بارش شهابی برساووشی:
یکی از بارش شهابی مهم سال است. این بارش شهابی ناشی از عبور زمین از میان خرده سنگ های به جامانده از دنباله دار سوییفت-تاتل است. بارش شهابی برساووشی هر ساله از 27 تیرماه تا 3 شهریور رخ می دهد اما اوج آن شب 21 و 22 مرداد است. گرچه در روزهای قبل و بعد از آن هم می توانید شهاب های زیادی را در آسمان مشاهده کنید. نقطه کانون این بارش در صورت فلکی برساووش قرار گرفته و در نیمه مرداد از ساعت 10 شب به بعد اگر به سمت شرق و شمال شرق آسمان نگاه کنید می توانید شهاب ها را مشاهده کنید.
البته که برای دیدن بهتر شهاب ها پیشنهاد می کنیم روی زیرانداز دراز بکشید و تمام آسمان را زیر نظر داشته باشید.
برای تماشای این اتفاق هیجان انگیز و چشم نواز میتوانید با تور بارش شهابی برساووشی همراه شوید و علاوه بر رصد اسمان در آن شب به کمک نجوم شناسان عکاسی در شب را نیز آموزش ببینید.
برای کسب اطلاعات بیشتر به صفحه تور بارش شهابی برساووشی مراجعه کنید .
بارش شهابی جوزایی:
بارش جوزایی از نظر نجومی و تعداد شهاب ها حتی از بارش برساووشی هم مهمتر است اما به دلیل اینکه زمان اوج بارش در آذرماه قرار گرفته است، باید کمی خوش شانس باشید تا بتوانید در یک هوای صاف برنامه رصد بارش شهابی را شرکت کنید. بارش شهابی جوزایی هر سال از 14 آذر تا 27 اذر رخ می دهد و شب اوج بارش 22 و 23 آذرماه است. پارامتر ZHR برای این بارش همواره نزدیک به 120 عدد بوده است که این عدد بالاترین میزان ZHR در بین بارش های شهابی سال است.
موسسه آموزشی زانکو هر سال برای دو بارش شهابی مهم سال، یعنی بارش شهابی برساووشی در نیمه مرداد ماه و بارش شهابی جوزایی در نیمه آذر ماه برنامه رصدی ویژه ای را برگزار می کند.
برای اطلاعات تور رصدی بارش شهابی جوزایی از طریق لینک اقدام کنید.
بارش‌های شهابی را کجا و چه‌زمانی رصد کنیم؟
اولین قدم برای رصد یک بارش‌شهابی، یافتن رصدگاه مناسب به دور از آلودگی نوریست. بهترین رصد‌گاه‌ها در مناطق کویری و دور از شهرها و مناطق مسکونی قرار دارد. بهترین ساعات شب برای رصد این پدیده، بین نیمه‌شب و سپیده‌دم است. چرا که شدت روشنایی شهاب‌ها وابسته به سرعت حرکتشان در جو زمین است؛ که در این ساعات، سرعت حرکت وضعی زمین با سرعت شهاب‌ها جمع می‌شود و نور‌آنها در زمان کمتری تابش می‌شود.
برای رصد بارش‌ها به چه ابزارهایی نیاز داریم؟
خبرخوب اینکه برای رصد این پدیده زیبا، به هیچ ابزار و لوازمی نیاز نیست، فقط کافی است یک زیر انداز زیر آسمان پهن کنید و چشم به بیکران آسمان بدوزید، در عرض چند دقیقه می توانید به سادگی خطوط نورانی را مشاهده کنید که به سرعت تاریکی آسمان را می شکافند و اگر هم قصد تهیه تصاویر زیبا از این پدیده ی طبیعی دارید بهتره مطلب تجهیزات لازم برای عکاسی در شب را مطالعه کنید.
نوشته شده توسط: “دانیال پاکباز”
