مجله ی زانکو

تاریخ نجوم

از محمودخان قمی تا پیام امیرکبیر

محمودخان-قمی

از محمودخان قمی تا پیام امیرکبیر

زمان مطالعه: 5 دقیقه

نقدی بر پرتاب ماهواره پیام امیرکبیر

بامداد سه شنبه ۲۵ دی ماه ۱۳۹۷ خبرپرتاب ناموفق ماهواره پیام امیرکبیر توسط وزیر ارتباطات و فناوری جناب آقای محمد جواد آذری جهرمی منتشر شد.

عده از دوستان از روز گذشته انتقادهایی نسبت به پرتاب ماهواره و هزینه های فضایی در کشورمان داشتند و می گفتند:

با توجه به مشکلات اقتصادی و معیشتی موجود در کشور نباید بودجه های هنگفت در زمینه علوم فضایی اختصاص داده شود.

ویا اینکه ما در صنایع پایه ای ضعیف هستیم و اولویت کشور صنایع پایه ای است و نه علوم فضایی

توجه شما را به توئیت پر حاشیه دکتر صادق زیباکلام جلب می کنم.

بزارید به سراغ حوزه ای بسیار نزدیک به علوم فضایی و حوزه ای که تخصص ما است برویم، نجوم!

وضعیت فعلی رصدخانه های ایران:

درپاسخ این دوستان، می خواهم اشاره ای تاریخی داشته باشم به ساخت رصدخانه در ایران.

همانطور که می دانید در حال حاضر بزرگترین تلسکوپ های فعال کشورمان تقریباً ۶۰ سانتیمتری است (رصدخانه ابوریحان بیرونی در دانشگاه شیراز و رصدخانه خواجه نصیرالدین طوسی در دانشگاه تبریز) در حالی که امروزه بزرگترین تلسکوپ زمین قطری بیش از ۱۰ متر دارد. (تلسکوپ بزرگ جزایرقناری) تلسکوپ های ۲ تا ۳ متری در بسیاری از کشورها-حتی کشورهای کوچک همسایه- متدوال هستند و صدها تلسکوپ بزرگتر از ۱ متر در دنیا قرار دارد، اما طرح رصدخانه ملی ایران با قطر ۳٫۵ متر با وجود اینکه از سال ۱۳۷۹ و با تصویب مجلس شورای اسلامی کلید خورده است اما پس از ۲۰ سال در حال حاضر به تازگی به مرحله گودبرداری و مراحل ابتدایی ساخت ساختمان رصدخانه رسیده است. (ریشه یابی و علل موجه و غیره موجه این تاخیر را می توان در فرصتی دیگر بحث کرد.)

وبسایت رسمی رصدخانه ملی ایران

پیش از ورود به بخش دوم بحث صرفاً جهت اطلاع و مقایسه توان ابزاری ایران با آمریکا:

تلسکوپ ۲٫۵ متری هوکر در سال ۱۹۱۷ در آمریکا آغاز به کار کرد و در سال ۱۹۲۳ ادوین هابل توسط آن توانست انبساط کیهان را کشف کند.

یک مثال تاریخی!

اکنون توجه شما را به این بخش از تاریخ و منجم بزرگی به نام محمودخان قمی معطوف می کنم:

(نقل از فريبا بايروند ثابت، از مقاله “محمود خان قمي” در وبگاه راسخون)

نخستين كوشش ها براي ساخت رصدخانه ملي در حدود ۱۴۰ سال قبل در سال ۱۸۷۷ ميلادي توسط ميرزا محمود خان قمي – مشاورالملك – كه از اولين محصلان اعزامي به فرنگ در زمان ناصري و از نخستين ايرانيان فارغ التحصيل از رصدخانه پاريس بود، انجام شد. وي تلاش هاي فراواني براي راضي كردن شاه براي ساخت رصدخانه سلطنتي كرد.

و برخي شب ها وسايل تلسكوپ هاي خود را به بالاي شمس العماره تهران مي برد و دقايقي نيز ناصرالدين شاه او را در رصد همراهي مي كرد. محمودخان قمي سعي داشت تا شاه را به ساخت رصدخانه سلطنتي متقاعد كند.

وي در يكي از اين شب هاي رصد به شاه گفت: ” …قبله عالم مي دانند كه در بلاد فرنگ اين روزها چنين بناهايي براي رصد و تتبع در احوال ثوابت و سيارات بسيار مي سازند و آن را مايه فخر و جاه خود و مملكتشان مي دانند و نام شاهان خود را بر آن مي گذارند. جان نثار تقاضا دارم از خزانه دولت عليه مبلغي در اختيار اين چاكر قرار دهيد تا با آن رصدخانه اي در نزديكي دارالخلافه طهران بنا كنم و ادوات و اسباب جديده رصد را به ايران آورم و جمعي را براي كار در آن تربيت كنم تا با نام ميمون اثر سلطنت شما مزين شود و ما نيز به كار تحقيق بپردازيم و از كار در رصدخانه سلطنتي ناصري به خود بباليم. شايسته شان و منزلت قدر قدرت ما نيست كه در بلاد او از ابزار و وسايل تحقيق چيزي از بلاد ديگر باشد.”

پاسخ ناصرالدین شاه

و شاه در پاسخ گفت:

!!..!! مشاورالملك! شما هنوز جوانيد و خام، تازه از فرنگ برگشته ايد و دماغتان هواي بلاد اجنبي دارد. في الحال به شما مي گوييم كه در تدبير مملكت نمي توان اسراف روا داشت جوان!،در كل ممالك محروسه كرور كرور خرج زمين و زمان و چاكران دربار و جماعت رعيت و سفارتخانه هاي دول بيگانه كرده ايم و هر روز جز لعنتي از كسي نشنيده ايم. همين مانده است كه به هوا بپردازيم، نه! ما را نيازي به اسباب فرنگي تفرج آسمان نيست. بدانيد كه نبايد پول را خرج هوا كرد. …!”

آیا هنوز هم ما باید مثل ناصرالدین شاه  در ۱۵۰ سال قبل فکر کنیم و معتقد باشید پول برای هوا دادن بیهوده است؟؟؟!!

توصیه میکنم حتما لینک های پایین مطلب در خصوص محمودخان قمی را دنبال کنید، به نکات جالب و هیجان انگیزی در مورد این فرد می رسید. ?

تا زمانی که ما مردم و مسئولین دید کوتاه مدت داشته باشیم، بی شک پیشرفتی حاصل نخواهد شد!

مطلب پیشنهادی: بناهای تقویمی و نجومی

نمونه یک نقد درست و اصولی!

اما قطعا نقدهایی به فعالیت های فضایی ایران وارد است اما بیایید اگر نقدی داریم، نقدمان را حرفه، اصولی و بر اساس اطلاعات و دانش تخصصی در آن حوزه بزنیم. بدون اطلاعات پایه ای و جامع در یک حوزه قطعا صلاحیت نقد کردن را نداریم! (همچون نقد دکترزیباکلام که یک نقد خام و نگاه تک بعدی بود)

ولی نمونه ای بسیار عالی و حرفه را می توان نقد پوریا ناظمی دانست

پوریاناظمی یکی از مروجین و ژورنالیست های پرسابقه علمی کشورمان در وبسایت خودش مطلبی با عنوان:

شکست ماموریت «پیام» و پیام اشتباه وزیر

منتشر کرده است که توصیه می کنم حتما از اینجا مطالعه کنید تا تفاوت نقد خام با نقد پخته و اصولی را بهتر درک کنید.

اطلاعیه های سازمان فضایی ایران

اطلاعیه های منتشر شده از سوی سازمان فضایی ایران در خصوص ارسال ماهواره پیام امیرکبیر را در ادامه مشاهده نمایید:

اطلاعیه شماره ۱

بامداد امروز ماهواره پیام بوسیله ماهواره بر سیمرغ به فضا پرتاب شد. مرحله اول و دوم این فرآیند با موفقیت انجام شد. هر چند که کل این فرآیند موفقیت صد در صدی نداشت اما دستاوردهای ارزشمندی کسب شد.
از تلاش و کوشش ستودنی تمام متخصصین و جوانان ایرانی که در طراحی و ساخت ماهواره پیام و ماهواره بر سیمرغ و ايستگاه های زمينی تقدیر و تشکر می کنیم.

اطلاعیه شماره ۲

با توجه به اینکه از هفته ها قبل تاریخ و زمان پرتاب مشخص بود، این موضوع نشان می دهد در حوزه مدیریت یک کلان پروژه فضایی موفق عمل نموده ایم. در یک بازه زمانی کوتاه ماهواره، ایستگاه های زمینی و پرتابگر کاملا هماهنگ با هم عمل نمودند، این خود یک دستاورد است.

مطلب پیشنهادی: زمان دقیق شب قدر

اطلاعیه شماره ۳

در پروژه پرتاب ماهواره پیام، ماهواره و ایستگاه های زمینی به درستی عمل نموده اند
به گزارش روابط عمومی سازمان فضایی ایران: در بازه زمانی که ماهواره در مدار بود، ارتباط ماهواره با مرکز کنترل اصلی در مرکزفضایی ماهدشت و نیز مرکز دیگر در قشم به خوبی برقرار شد و داده های تله متری در ۲ مرکز فوق دریافت شد. بنابراین، این موضوع نشان می دهد ماهواره و ایستگاه های زمینی به درستی عمل نموده اند

اطلاعیه شماره ۴

رصد مراحل تزریق ماهواره در مدار از رصدخانه سازمان فضایی ایران
به گزارش روابط عمومی سازمان فضایی: همزمان با پرتاب ماهواره پیام، تیم های رصدی در مرکز ماهدشت و چابهار برای اولین بار در پروژه های ماهواره ای سازمان همزمان با پرتاب اقدام به رصد نمودند. این خود بیانگر وجود هماهنگی مناسب بین تیم ماهواره و پرتابگر و تیم های رصدی فضایی است وهم وجود دانش فنی و تخصص لازم به منظور رهگیری اپتیکی و نیز محاسبه پارامترهای مداری ماهواره که موضوع بسیار مهمی است.
برای اولین بار بعد از تزریق ماهواره پیام در مدار، رصد خانه سازمان فضایی ایران در مرکز ماهدشت موفق به رصد ماهواره شد. این مساله بیانگر دستیابی به دانش فنی رصد اپتیکی ماهواره است و نشان می دهد محاسبات انجام شده برای بیان محل جدایش ماهواره از ماهواره بر و محل تزریق در مدار به درستی صورت گرفته است که در زمان مناسب، تلسکوپ به جهت مناسب در فضا نشانه روی شده است.

موفق و شاد باشید

محمد حسین طالع زاده

۲۷ دی ۱۳۹۷

 

مقالات بیشتر در مورد محمودخان قمی:

محمودخان قمی، منجم لژ فراماسونری?

زندگینامه محمودخان قمی (پرسن گرام) 

محمودخان قمی (راسخون)

دیدگاه خود را اینجا قرار دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *